Caput: Endalaus tónlist | Endless music
26. janúar 2024 kl. 21
Harpa - Norðurljós
Caput leikur nýja íslenska tónlist eftir Hafdísi Bjarnadóttur, Pál Ragnar Pálsson, Úlf Eldjárn, Þorkel Nordal og Cameron Anderton
. . . . .
Caput plays new Icelandic music by Hafdís Bjarnadóttir, Páll Ragnar Pálsson, Úlfur Eldjárn, Þorkell Nordal and Cameron Anderton
Flytjendur:
CAPUT ENSEMBLE
Stjórnandi: Rolf Gupta
Efnisskrá / Programme
Cameron Anderton (1998)
Òran do Lochan Uaine (2023)
Einleikur: Elísabet Waage, harpa
Þorkell Nordal (1992)
In Passing (2023) - frumflutningur / premiére
Hafdís Bjarnadóttir (1977)
Hyrnan 5 (2024) - frumflutningur / premiére
Páll Ragnar Pálsson (1977)
Lamenta (2023)
Úlfur Eldjárn (1976)
Endalaus tónlist … (2023) - frumflutningur / premiére
Um verkin og tónskáldin / Programme notes and composer bios
Òran do Lochan Uaine, samið fyrir einleikshörpu og kammersveit, er byggt á pìobaireachd (fornt einleiks sekkjapípulag) A Bhòilich og á rætur í skoskri tónlistarhefð. An Lochan Uaine er lítill glitrandi grænt vatn sem er falið í Cairngorms (en. Blue Hills) skoska hálendisins, þar sem tónskáldið eyddi mörgum æskuárum. Verkið býður upp á upplifun; innilega stund, hlé í tíma, umkringd náttúrunni. Innan við eru ummerki um brautir vatns; samkvæmur, en óbreytilegar; hreyfing án tilgangs. Òran býður upp á útfærslu á ákveðnum aðstæðum, þegar maður er nálægur öðrum, umlykur eld, samhliða náttúrunni, en dregur í sig hljóð umhverfisins. Òran dregur í efa hugmyndir um skoska sjálfsmynd, listrænar og málvísindalegar hefðir sem hafa glatast í heimsvaldastefnu og sírofin tengsl milli fólksins og menningartengsla þess við landið.
Òran do Lochan Uaine, written for solo harp and ensemble, is based upon the pìobaireachd (ancient solo bagpipe artsong) ‘A Bhòilich’ and is rooted in Scottish musical tradition. An Lochan Uaine is a small body of sparkling green water hidden within the Cairngorms (en. Blue Hills) of the Scottish Highlands, where the composer spent many years of his childhood. The piece offers an environment; an intimate moment, suspended in time, surrounded by nature. Within are traces of the pathways of water; consistent, but unchanging; movement without agenda. Òran offers an embodiment of a certain situation, when one is close with another, surrounding a fire, alongside nature, while absorbing the sounds of the environment. Òran calls into question notions of Scottish identity, artistic and linguistic traditions lost to imperialism, and an ever-distant relationship between the people and their cultural ties to the land.
Cameron Anderton er skoskt tónskáld og flytjandi með aðsetur í Reykjavík. Verk hans eru innblásin af tónlistar-, listrænum og heimspekilegum hefðum með djúpar rætur. Áhugi Camerons á þjóðlegum hefðum (sérstaklega þeim sem eiga uppruna sinn í Skotlandi og á Íslandi) stafar af sömu alhliða tilfinningu og náttúruheimurinn vekur í honum. Verk Camerons setur þætti skoskrar þjóðsagna og fornra listasiða í nýtt samhengi með því að fjalla um eigin hugmyndir hans um skoska sjálfsmynd, hefðir í útrýmingarhættu og fjarlægt samband milli fólks og lands. Verk Camerons hafa verið flutt af hópum eins og Caput Ensemble og Ensemble Adapter og hann vinnur oft með ýmsum flytjendum til að þróa nýjar og samvinnuaðferðir til að gera tilraunir með tónlist og hljóð. Cameron er með BA gráðu í klassískum fagottleik og tónsmíðum frá háskólanum í Aberdeen og meistaragráðu í tónsmíðum frá Listaháskóla Íslands. Með bakgrunn í klassískri tónlist hefur hann tekið þátt í alþjóðlegum hátíðum eins og Salzburg Festival, Karlovy Vary International Festival og Edinburgh Fringe Festival, auk þess sem hann hefur notið tækifæris til að flytja umfangsmikla hljómsveitarskrá í tónleikaferð um nokkur Evrópulönd.
Cameron Anderton is a Scottish composer and performer based in Reykjavík. With a practice focused primarily in instrumental composition, sound art, and installation, Cameron’s work is inspired by musical, artistic, and philosophical traditions with deep roots. Cameron’s interest in folk traditions (particularly those originating in Scotland and Iceland) stems from the same sense of universality that the natural world evokes in him. Cameron’s work intends to recontextualise elements of Scottish folklore and ancient artistic customs by addressing his own notions of Scottish identity, endangered traditions, and the distancing relationship between the people and the land. As a composer, Cameron has had works performed by groups such as the Caput Ensemble and Ensemble Adapter, and frequently works with a variety of performers to develop new and collaborative ways of experimenting with music and sound. Cameron holds a Bachelor’s degree in classical bassoon performance and composition from the University of Aberdeen, and a Master’s degree in composition from IUA. With a background in classical music, he has taken part in international festivals such as the Salzburg Festival, Karlovy Vary International Festival, and the Edinburgh Fringe Festival, as well as enjoyed the opportunity to perform an extensive orchestral repertoire touring several European countries.
. . . . .
Titillinn in passing vísar til einhvers sem við sjáum bregða fyrir í framhjáhlaupi hvort sem það er landslag séð úr bíl á ferð, slitrur úr samtali eða annað sem skilningarvit okkar nema. Við fyrstu sýn virðist þetta vera merkingarlaust en er í raun blæbrigðarík upplifun sem hefur djúpstæð áhrif á okkur. Í gegnum verkið er unnið með þessa hugmynd beint og óbeint t.d. er vefnaður hljóðfæranna gegndreyptur röddum flytjendanna sem dreift er á ákveðinn hátt. Verkið var samið sérstaklega fyrir Caput árið 2023.
The title in passing refers to something we see passing by, whether it's a landscape seen from a moving car, a conversation or something else that our senses perceive. At first glance, this seems meaningless, but is actually a nuanced experience that affects us profoundly. Throughout the work, we work with this idea directly and indirectly, e.g. the texture of the instruments is permeated with the voices of the performers distributed in a certain way. The work was composed especially for Caput in 2023.
Þorkell Nordal er tónskáld sem fæst við tónsmíðar fyrir hljóðfæri, raddir og rafhljóð sem ætluð eru til flutnings í tónleikasölum en einnig hefur hann unnið með hljóðinnsetningar í almannarými. Þorkell lauk BA-gráðu í tónsmíðum frá Listaháskóla Íslands þar sem að aðalkennir hans var Atli Ingólfsson. Síðar hélt hann til Eistlands þar sem hann lærði undir handleiðslu Helenu Tulve og í Síbelíusar Akademíunni í Helsinki þar sem hann nam hjá Veli-Matti Puumala. Þorkell hefur sömuleiðis sótt námskeið hjá tónskáldunum Simon Steen-Andersen, Mark Andre, Marco Stroppa, Mauro Lanza, Clara Ianotta, Erkki-Sven Tüür, Nadir Vassena og fleirum. Verk Þorkels hafa verið flutt á hátíðum á borð við Ung Nordisk Musik (Finnland 2015, Danmörk 2021, Ísland 2022 og Noregur 2023), Estonian Music Days, Musica Nova Helsinki, Tampere Biennale, Time of Music Festival í Viitasaari og Hljóðön í Hafnarborg. Verk Þorkels hafa verið flutt m.a. af Uusinta, defunensemble, Schallfeld Ensemble, Tuuli Lindeberg, Taavi Oramo, Elja Kammersveit, Zagros, meðlimum úr Fílharmóníunnar í Helsinki og Dómkórnum í Reykjavík. Þorkell hefur hlotið margskonar styrki og viðurkenningar og má í því samhengi nefna námsstyrki fyrir tónlistarnema úr Ingjaldssjóði og Martin Wegelius Memorial Foundation. Síðan 2023 hefur Þorkell tekið þátt Ulysses Journey for Composers sem skipulagt er af tónlistarhátíðum í Evrópu undir yfirskriftinni Ulysses Network.
Composer Þorkell Nordal composes for instruments, voices and electronics intended for performance in concert halls, but he has also worked with sound installations in public spaces. Þorkell earned a bachelor's degree in composition from the Iceland University of the Arts, where his main teacher was Atli Ingólfsson. Later he went to Estonia where he studied under Helena Tulve and at the Sibelius Academy in Helsinki where he studied with Veli-Matti Puumala. Þorkell has also attended courses with composers Simon Steen-Andersen, Mark Andre, Marco Stroppa, Mauro Lanza, Clara Ianotta, Erkki-Sven Tüür, Nadir Vassena and others. Þorkel's works have been performed at festivals such as Ung Nordisk Musik (Finland 2015, Denmark 2021, Iceland 2022 and Norway 2023), Estonian Music Days, Musica Nova Helsinki, Tampere Biennale, Time of Music Festival in Viitasaari and Hljóðön in Hafnarborg. Þorkel's works have been performed, i.a. by Uusinta, defunensemble, Schallfeld Ensemble, Tuuli Lindeberg, Taavi Oramo, Elja Kammersveit, Zagros, members of the Helsinki Philharmonic and Reykjavík Court Choir. Þorkell has received numerous grants and awards, and received scholarships for music students from Ingjaldssjóður in Iceland and the Martin Wegelius Memorial Foundation. Since 2023, Þorkell has participated in the Ulysses Journey for Composers organized by music festivals in Europe under the title Ulysses Network.
. . . . .
Hyrnan 5 er fimmta verkið í röð tónsmíða sem eru allar byggðar á sömu prjónauppskriftinni, Þórdísarhyrnu eftir Sigríði Halldórsdóttur. Fyrsta tónverkið í seríunni leit dagsins ljós árið 2008 en síðan þá hafa fjögur verk bæst við. Hvert og eitt þeirra er samið með mismunandi túlkunar- og tónsmíðaaðferðum og fyrir mismunandi hljóðfærahópa. Fyrsta verkið, Þórdísarhyrna, 1.-12. umferð, var samið fyrir sinfóníuhljómsveit en í því verki var uppskriftinni fylgt á mjög strangan og nákvæman hátt. Eftir það hefur Hafdís brotið meira upp tónefnið sem hún vinnur upp úr uppskriftinni og þróað það í mismunandi áttir. Að þessu sinni er prjónamynstrið notað sem grunnur að verki fyrir kammersveit og djasstríó þar sem kammersveitin fylgir nákvæmum nótum og fyrirmælum en djasstríóið fær meira frelsi til að leika lausum hala innan ramma tónverksins. Verkið var samið með stuðningi frá Launasjóði listamanna.
Hyrnan 5 is the fifth piece in a series of compositions based on a knitting pattern for an Icelandic triangular lace shawl, named Þórdísarhyrna (English: Thordis’s Fichu), by Sigríður Halldórsdóttir. The first piece in the series was premiered in 2008 by the Aalborg Symphony Orchestra. When composing the first piece, Hafdís followed the pattern very strictly, but subsequently she has employed diverse methods to get different results from the pattern for various performers and ensembles. In Hyrnan 5, the chamber ensemble plays a dense texture of melodies supported by the freer performance of the jazz trio, which follows a set chord progression. The piece was composed with a support from the Icelandic Artists’ Salary Fund.
Hafdís Bjarnadóttir er rafgítarleikari og tónskáld með bakgrunn í rokki, djassi og nútímatónlist. Hún hefur samið margs konar tónverk og gert innsetningar, m.a. upp úr línuritum og prjónauppskriftum. Ýmsir flytjendur hafa flutt tónlist Hafdísar, þ. á m. Sinfóníuhljómsveit Íslands, Stórsveit Reykjavíkur, Caput, SCENATET, Uusinta Ensemble og Standing Wave. Einnig hefur hún komið víða fram sem rafgítarleikari síðastliðin 20 ár á tónlistarhátíðum og viðburðum hérlendis sem erlendis. Hafdís hefur hlotið ýmsar tilnefningar til Íslensku tónlistarverðlaunanna. Árið 2017 fékk hún Kraumsverðlaunin fyrir plötuna Já og árið 2022 hlaut hún viðurkenningu úr Minningarsjóði Kristjáns Eldjárns. Hafdís býr og starfar í Reykjavík. www.hafdisbjarnadottir.com
The Icelandic composer and electric guitarist Hafdís Bjarnadóttir has been active for more than two decades, collaborating with numerous artists and music festivals on both sides of the Atlantic. Inspired by artists such as Frank Zappa and Nicole Lizée, Hafdís fuses together disparate elements from rock, jazz and contemporary classical music to create colourful compositions. Her past projects include an orchestral piece based on knitting instructions, three solo albums mixing different genres and domains of instruments, an ensemble piece based on financial graphs and charts from Iceland’s 2008 banking crisis, music for big bands, and various commissioned pieces for solo instruments and chamber ensembles. Hafdís’s albums have been nominated for the Iceland Music Awards. In 2017, she received the Kraumur Music Awards for her album Já. In 2022, she received a prize from the Kristján Eldjárn Memorial Fund. Hafdís lives and works in Reykjavík.
www.hafdisbjarnadottir.com
. . . . .
Á meðan ég samdi Lamenta fylgdist ég með fréttum af stríðinu í Úkraínu, bæði gegnum alþjóðlegar fréttaveitur og beint frá flóttafólki sem hafði tekist að koma sér alla leið hingað norður. Þar sem ég sat og skissaði fyrstu drög að verkinu sagði Tui konan mín mér frá þriggja ára úkraínskri stúlku á leikskólanum sem hún vann á. Hún var komin hingað í fylgd móður sinnar og gekk með hálsmen með Maríu Mey og annað með krossi, eins og til verndar. Samstundis rann upp fyrir mér að verkið yrði samið fyrir litlu stúlkuna og öll börnin í Úkraínu sem höfðu upplifað óbærilegar þjáningar. Í tónlistinni fer ég í gegnum ritúöl sem öll hafa trúarlegar tengingar: bjölluhljóm og andafælu, reykelsi, þögn og bæn. Mér finnst þau veita huggun og von. Lamenta var pantað af Radio France of frumflutt af Ensemble Multilatérale í byrjun árs 2023.
During the compositional process of Lamenta, I experienced the horrors of the war in Ukraine, both through international news and through stories of refugees that found their way up North. While I was sketching the piece my wife Tui told me about a three-year-old girl who had just arrived from Ukraine with her mother. To her kindergarten clothes she was wearing a necklace with a cross and virgin Mary to protect her. It became clear to me that I wanted to write this piece for that little girl and all the children of Ukraine who have had to suffer so greatly. Musically speaking, In Lamenta I go through rituals that all have a spiritual connotation, the sound of bells and chimes, insence, silence and prayer. To me these elements have a sound of comfort and hope. Lamenta was commissioned by Radio France and premiered by Ensemble Multilatérale in early 2023.
Páll Ragnar Pálsson (1977) er með doktorsgráðu í tónsmíðum frá Eistnesku tónlistarakademíunni í Tallinn þar sem tónsmíðakennari hans var Helena Tulve. Í tónsmíðum sínum sækir Páll mikið í Austur-Evrópska tónsmíðahefð sem hann vinnur úr út frá sínum menningarlegum rótum. Það má lýsa verkum hans sem „organísku“ línulaga umbreytingaferli með sterkum andlegum undirtón. Tónsmíðar Páls Ragnars hafa verið fluttar m.a. í Elbfílharmóníunni í Hamborg og Walt Disney tónlistarhöllinni í Los Angeles þar sem sellókonsertinn Quake var frumfluttur af Sæunni Þorsteinsdóttur og LA Philharmonic. Verkið vann síðan fyrstu verðlaun á alþjóðlega tónskáldaþinginu í Búdapest 2018 og er Páll fyrsti íslendingurinn til að hljóta þann heiður. Páll hefur átt í samstarfi við bandarísku hljómplötuútgáfuna Sono Luminus sem árið 2020 gaf út Atonement, plötu með verkum Páls Ragnars í flutningi Caput og Tui Hirv.
Páll Ragnar Pálsson (born 1977) is an Icelandic composer. He holds a PhD in music from Estonian Academy of the Arts and moved back to Reykjavík after graduation in 2014. Páll has collaborated with Sono Luminus on numerous recordings, most notably Atonement (2020) where Caput and Tui Hirv, performed his chamber works. His cello concerto Quake was on the Grammy nominated ISO album Concurrence (2019) with Saeunn Thorsteinsdóttir as soloist. The same piece won the International Rostrum of Composers in 2018, making Páll the first Icelandic composer to get this award.
. . . . .
Endalaus tónlist - er samið sérstaklega fyrir Caput. Verkið byggir á endurteknum tóneiningum sem er hægt að púsla saman á mismunandi hátt. Útgáfan sem er flutt hér er einskonar frumgerð, þar sem tónverkinu er raðað upp „rétt“ á línulegan tímaás, en í raun er engin rétt útgáfa til af verkinu. Hægt er að setja tóneiningarnar saman á endalaust ólíka vegu og mögulegar útgáfur af verkinu eru því óendanlega margar. Endurtekningarnar í verkinu vísa í rafræna popp- og danstónlistarhefð sem má rekja aftur til Þýskalands á áttunda áratuginum, ekki síst til hljómsveitarinnar Kraftwerk frá Düsseldorf, sem söng svo eftirminnilega: "Musique non stop, techno pop."
Endless Music - is composed especially for Caput. The piece is based on repeated tonal units that can be put together in different ways. The version performed here is a kind of prototype, with the composition arranged "correctly" on a linear timeline, but in fact there is no correct version of the piece. The tonal units can be put together in endlessly different ways, and the possible versions of the piece are therefore infinitely many. The repetitions in the work refer to the electronic pop and dance music tradition that can be traced back to Germany in the 1970s, not least to the band Kraftwerk from Düsseldorf, who so memorably sang: "Musique non stop, techno pop."
Úlfur Eldjárn er tónskáld, hljóðfæraleikari og raftónlistarmaður sem vinnur þvert á tónlistarstefnur. Eftir hann liggja verk sem mætti m.a. flokka undir popptónlist, djass, raftónlist, nýklassík og tilraunatónlist. Verk hans eru því afar ólík en eiga það oftar en ekki sameiginlegt að vera hugsuð út frá upplifun hlustandans. Þannig hefur Úlfur gjarnan unnið með samspil tónlistar og sjónlista, t.d. í verkinu Hamraborgin - Óður til hávaða sem var flutt af sjö trommuleikurum í Salnum í Kópavogi, en verkið var einnig kvikmyndað og sýnt á tjaldi með umlykjandi hljóðkerfi. Hann hefur gert þó nokkrar tilraunir með gagnvirkni þar sem hlustandinn getur haft áhrif á framvindu tónverksins, m.a. í verkinu Strengjakvartettinn endalausi og staðsetningartengda tónverkinu Reykjavík GPS. Samhliða eigin tónsmíðum hefur Úlfur samið og framleitt tónlist fyrir kvikmyndir, sjónvarpsþætti og sviðsverk, en Úlfur er einnig meðlimur í hljómsveitinni Apparat Organ Quartet. Eftir Úlf liggja fjölmörg útgefin hljóðrit, m.a. The Aristókrasía Project, InnSæi - The Sea Within og Field Recordings: Music from the Ether. Úlfur lauk B.A. námi í tónsmíðum við LHÍ 2013.
Úlfur Eldjárn is a composer, instrumentalist and electronic musician who works across musical genres. After him there are works that could include categorized under pop music, jazz, electronic music, neoclassical and experimental music. His works are therefore very different, but more often than not, they have in common that they are conceived based on the listener's experience. In this way, Úlfur has often worked with the interaction of music and visual art, e.g. in the piece Hamraborg - Ode to Noise which was performed by seven drummers in Salurinn Music Hall in Kópavogur, but the piece was also filmed and shown on a screen with a surround sound system. He has, however, made several experiments with interactivity where the listener can influence the progress of the composition, e.g. in the work Infinite String Quartet and the location-based composition Reykjavík GPS. Along with his own compositions, Úlfur has written and produced music for films, television programs and stage works, and Úlfur is also a member of the band Apparat Organ Quartet. After Úlf, there are many published recordings, i.a. The Aristokrasía Project, InnSæi - The Sea Within and Field Recordings: Music from the Ether. Úlfur completed his B.A. study in composition at IUA 2013.
Nánari upplýsingar / More information: ulfureldjarn.com
Meðlimir CAPUT eru:
Sólveig Magnúsdóttir, flauta
Eydís Franzdóttir, óbó
Helga Björg Arnardóttir, klarínetta
Brjánn Ingason, fagott
Emil Friðfinnsson, horn
Eiríkur Örn Pálsson, trompet
Sigurður Þorbergsson, básúna
Steef van Oosterhout, slagverk
Helga Bryndís Magnúsdóttir, píanó
Zbigniew Dubik, fiðla
HIldigunnur Halldórsdóttir, fiðla
Þórunn Ósk Marinósdóttir, víóla
Sigurður Bjarki Gunnarsson, selló
Hávarður Tryggvason, bassi
Ingi Bjarni Skúlason, píanó
Birgir Steinn Theodorsson, bassi
Magnús Tryggvason Elíassen, trommur